महाराष्ट्रातील लोककला
महाराष्ट्र हे सांस्कृतिकदृष्ट्या संपन्न असे राज्य आहे. ग्रामीण भागातून आजही विविध समाजगट ही संपन्नता जोपासत आहेत. समाजाच्या विविध गटांतून तयार झालेली गीते, नाचाचे प्रकार, कविता, संकल्पना यांचा समावेश लोककलांमध्ये होतो. लोककलेत पुढील प्रकारांचा समावेश होतो-
लोकगीत
ही गीते बरेचदा चार ते पाच स्वरातच गायली जातात, त्यामुळे म्हणताना ती तुलनेने सोपी जातात,दादरा आणि केरवा या तालाच्या पलीकडे यांची लय जात नाही. सामुदायिक जीवनाला उठाव देणारा हा एक महत्त्वाचा प्रकार आहे. लोकगीते गाताना होणारा शब्दांचा उच्चार हा विशिष्ट ह्रस्व –दीर्घ पद्धतीने होणारा असल्याने ते ऐकताना मनाला विशेष आनंद होतो.
वासुदेवाची गाणी
वासुदेव हा लोकसंस्कृतीचा एक उपासक मानला आहे.
अवो जनाबाईंच्या भक्ती –देव गुंतला
जनामातेला काम भारी
घालिते दळण जात्यांवरी विट्ठला या हो लौकरी
जनामातेला काम भारी
घालिते दळण जात्यांवरी विट्ठला या हो लौकरी
यावे यावे जगजेठी
तुमच्या नावाची आवड मोठी
खुटीला घालून मिठी
तुमच्या नावाची आवड मोठी
खुटीला घालून मिठी
गोकुळीचा चोर
गोकुळीचा चोर याला बांधा उखळाला ॥ धृ.॥
अवचित कान्हा घरात शिरतो दही दूध तूप चोरूनी खातो धाक नाही याला बाई धाक नाही याला ॥ १ ॥
पाण्यासी जाता घागर फोडी
भर रस्त्यावर पदराला ओढी
लाज नाही याला बाई लाज नाही याला ॥ २ ॥
भर रस्त्यावर पदराला ओढी
लाज नाही याला बाई लाज नाही याला ॥ २ ॥
मुरलीधर हा नटखट भारी
खट्याळ काळा कृष्ण मुरारी
सोडू नका याला आता सोडू नका याला
चोरावरचा मोर याला बांधा उखळाला ॥ ३ ॥
खट्याळ काळा कृष्ण मुरारी
सोडू नका याला आता सोडू नका याला
चोरावरचा मोर याला बांधा उखळाला ॥ ३ ॥
उगवत्या नारायणा आधी उगव माझ्या दारी
माज्या त्या बाळासंग दुधा तुपाची कर न्ह्यारी
पोथी पुस्तक वाचताना बाई कानीचा डूल हाले
सावळा बाळराजा सये कागद संग बोले
सरी बिंदलीच सोनं बाई सवाई सातरंग
इंद्रसभेचा सोनार ग हरी घडविता झाला दंग
काळी चोळी , मोती जाळी
हार गुंफी गळया घाली
काळी करटूली कारली
वटी मैनाची भरली
आमी गौळणी बायका
इंद्रावनी गोष्ट सांग
दिल्लीच्या नायका
झाडावरी मोर काय
गोंधळ
आई जगदंबा रेणूका सुंदरी
नांदसी तुळजापुरी
धरित्री गांजली दैत्याने
बुडाले अवघे जन जी ||
तेहतीस कोटी देव मिळुन
केले अंबेचे स्मरण जी
निघाली ग माय तेव्हा होमातुन
No comments:
Post a Comment